روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در این خصوص اعلام کرد:شاخص های قیمت از نماگرهای مهم اقتصادی محسوب می شوند که در کنار سایرشاخص های اقتصادی علاوه برنمایان نمودن نتایج عملکرد اقتصادی در دوره های زمانی ، جهت تبیین روند سیاست گذاری های آتی نیز مورد استفاده قرار می گیرند.
بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرجع رسمی تهیه و اعلام نرخ تورم ، که از جمله شاخص های اقتصادی است ، عهده دار حفظ دقت و صحت شاخص مذکور می باشد و محاسبات لازم را طبق اصول استاندارد پذیرفته شده در مجامع علمی آماری بین المللی انجام می دهد.
شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی که درصد تغییر سالانة آن شاخص تورم را نشان می دهد، برمبنای تغییرات قیمت سبدی منتخب از اقلام مصرفی خانوارهای شهری محاسبه می شود. انتخاب اقلام مشمول شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی براساس نتایج حاصل از یک بررسی مستقل به عنوان بررسی بودجه خانوارهای شهری صورت می گیرد.
بدین ترتیب که در سال پایه بررسی نمونة جامعی از خانوارهای شهرنشین صورت می گیرد و در آن کلیة هزینه ها و درآمدهای آن ها پرسش و نتایج حاصل از آن به طریق علمی به کل جامعة شهری تعمیم داده می شود . نتایج حاصل ازاین بررسی مقدار و میزان هزینه صرف شده در هر یک از اقلام مصرفی خانوار را در سطح شهر های مورد بررسی ، درهریک از استان های کشور و درنهایت در کل کشور مشخص می نماید و براساس آن اهمیت نسبی هرقلم مصرفی خانوار در سال پایه که عبارت است از نسبت هزینة هرقلم به کل هزینه های خانوار محاسبه شده و به عنوان وزن اقلام درنظر گرفته می شود.
ازبین این اقلام پراهمیت ترین آنها از منظر میزان هزینة نسبی ، پیش بینی روند آتی مصرف آن ها ، وضعیت اهمیت صادراتی اقلام تولیدشده در کشور و فراهم بودن امکان قیمت گیری مستمر از آنها درهریک از شهرهای نمونه انتخاب می گردند و در فاصلة دوسال پایة متوالی این سبد و وزن های منتسب به هر قلم ثابت باقی می ماند و تغییرات قیمت اقلام منتخب مبنای محاسبة شاخص تورم قرار می گیرد.
با فاصله گرفتن از سال پایه و باتوجه به تغییرات رخ داده در وضعیت اقتصادی، اجتماعی و تکنولوژیک ، الگوی مصرفی خانوارهای شهری به تدریج تغییر می نماید . ضرایب اهمیت اقلام مصرفی خانوار همه ساله به وسیلة نتایج بررسی بودجة خانوار کنترل می شود.
چنانچه تفاوت معنی داری بین وزن اقلام مصرفی خانوار در سال پایه و نتایج حاصل از بررسی بودجه خانوار در سال های بعد ایجاد شود ، شرایط مذکور تغییر در سال پایه که به معنی تغییر در سبد منتخب اقلام مصرفی خانوارها و وزن های منتسب و هرقلم می باشد را الزام آور می نماید.
از آنجا که شاخص های قیمت نتایج عملکرد اقتصادی سال های قبل را نیز طبیعی می نماید لذا در سال های اخیر تصمیم گرفته شده است که سال پایه منطبق با سال شروع برنامه های پنج ساله توسعة اقتصادی اجتماعی کشور باشد براین اساس سال 1383 که سال شروع برنامة توسعة چهارم می باشد به عنوان سال پایة جدید انتخاب شد.
تجدیدنظرهای صورت گرفته در سال پایه محاسبات مربوط به شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی از ابتدا تاکنون به ترتیب سالهای 1315 ، 1338 ، 1348، 1353، 1361 ، 1369 و 1376 بوده است و تجدیدنظر اخیر نیز که در سال 1383 صورت گرفت به دنبال تغییرات مشاهده شده در الگوی مصرفی خانوارهای شهری در سال های اخیر بوده است و براساس آن تعداد اقلام مشمول شاخص از 310 قلم کالا و خدمت منتخب در سال پایة 1376 به 359 قلم کالا و خدمت رسید و وزن اقلام مشترک در دوسبد قبلی و سبد تجدیدنظر شده نیز براساس آخرین نتایج حاصل از بررسی هزینة خانوار در سال 1383 به هنگام شد.
تعداد شهرهای مورد بررسی از 72 شهر در سال پایه 1376 نیز باتوجه به تقسیمات جدید کشوری به 75 شهر در سال 1383 افزایش یافت. فرمول محاسباتی مربوط به این شاخص همچنان فرمول لاسپیرز است که براساس استانداردهای موجود ، سبد اقلام و وزن های منتسب به آنها در سال پایة فعلی را تا سال پایة بعد ثابت فرض می کند. بنابراین باتوجه به مراتب فوق در بانک مرکزی درمورد نحوة محاسبة شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی برپایة تجدیرنظر سال 1383 تغییری صورت نگرفته است.
